Omarm de koude en kweek bruin vet
Het gaat vriezen en dus duffelen we ons goed in. Of is het gezonder om het af en toe goed koud te hebben? Onderzoekers vermoeden van wel. Ze kijken daarbij naar bruin vet, weefsel waarmee we in de kou vet verbranden.
Wie doet dat nu: na een heerlijk warme douche het water anderhalve minuut op de koudste stand zetten? In de winter dan nog, wanneer het leidingwater ijskoud kan zijn. Toch zijn er deze maand mensen die dat willen doen, in de naam van de wetenschap. Een studie aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) wil achterhalen of mensen met ernstig overgewicht minder risico lopen op hart- en vaatziekten als ze zich dagelijks koud afdouchen.
Het onderzoek in Leiden draait rond een type vetcel waar vorsers van over de hele wereld de laatste vijftien jaar met grote ogen naar kijken: bruin vetweefsel. Dat zit helemaal anders in elkaar dan het witte vet waarvan we kilo’s rond de buik en op de billen dragen. Van het bruine vetweefsel heeft een volwassene maar een zeer beperkte voorraad: hoogstens een paar honderd gram. Het dient ook niet voor de opslag van overtollige energie. Bruine vetcellen kunnen vet juist verbranden en naar warmte omzetten.
Hoe meer, hoe beter
“Het bruine vetweefsel zit bij volwassenen onder meer tussen de schouderbladen en op de rug, dus daar waar de grote bloedvaten lopen”, zegt Sander Kooijman, die als professor endocrinologie aan het LUMC betrokken is bij het onderzoek rond bruin vetweefsel. “Koude activeert de bruine vetcellen. De warmte uit het bruine vetweefsel wordt dan via het bloed naar het hele lichaam verspreid. Als bruine vetcellen geactiveerd zijn, trekken ze ook brandstof uit de bloedbaan. De suikers en vetten in het bloed gaan effectief omlaag.”
Vroeger dachten onderzoekers dat alleen baby’s bruin vetweefsel hebben. Kleine kinderen hebben onvoldoende spieren om hun lijfjes op temperatuur te houden door te rillen. Ze zijn aangewezen op de vetverbranding in de bruine vetcellen. Na de kindertijd, zo werd lang gedacht, verdwijnt het bruine vet. Omdat volwassenen het minder nodig hebben dan kinderen, werd het “over het hoofd gezien”, zei Susanne Keipert, onderzoekster van de universiteit in Stockholm, eerder dit jaar in een podcast van het vaktijdschrift Science. Keipert onderzoekt de evolutionaire geschiedenis van bruin vetweefsel bij zoogdieren, dus wanneer het een rol begon te spelen om het lichaam warm te houden.
Zes uur in de kou
Sinds het bruine vetweefsel in 2009 bij volwassenen ontdekt is, hopen Keipert en andere onderzoekers dat het een sleutel wordt in de strijd tegen obesitas en hart- en vaatziekten. Want, zo redeneren de wetenschappers, hoe meer bruin vetweefsel je hebt, hoe beter je overtollige energie kwijtraakt en dus niet opslaat in witte vetcellen. Wie weet kan de vetverbranding in de bruine vetcellen ooit zelfs met medicatie “aangeschakeld” worden.
Volwassenen maken extra bruin vetweefsel aan als ze zich blootstellen aan koude, bleek uit een onderzoek van de Universiteit Maastricht. De studiedeelnemers verbleven tien dagen lang elke dag zes uur in een kamer waar de thermostaat op 13 tot 14 graden stond. Ze waren licht gekleed – korte broek en T-shirt – maar na verloop van tijd rilden ze niet meer en zeiden ze minder last te hebben van de kou. Bij scans van het lichaam bleek hun hoeveelheid bruin vet te zijn toegenomen.
“Uit onderzoek in Scandinavië is gebleken dat winterzwemmers die meermaals per week in het koude water duiken, beter kunnen omgaan met lage temperaturen”, zegt Kooijman. “Mensen die zich blootstellen aan de kou, wennen eraan. Waarschijnlijk omdat hun bruine vetweefsel sneller wordt geactiveerd.”
Dankzij extra bruin vetweefsel niet direct beginnen te rillen bij winterse temperaturen, dat klinkt goed. Maar maakt de koude je ook echt gezonder en slanker? Loont het om de thermostaat binnen lager te zetten? Of om wekelijks te ijsberen in de zee of in een meer?
Niet per se oorzakelijk
Er zijn aanwijzingen dat mensen gezonder zijn naarmate ze meer bruin vet hebben. Zo lijden ze minder vaak aan diabetes type 2, coronaire hartziekte en hoge bloeddruk. Slanke mensen hebben ook meer bruin vetweefsel dan mensen met overgewicht. Maar, zegt Kooijman, het is niet duidelijk of het om een oorzakelijk verband gaat. “Mensen die zich vrijwillig regelmatig blootstellen aan de koude, zijn misschien over het algemeen meer met hun gezondheid bezig en gedragen zich gezonder. Dan zou dat de reden zijn dat ze slanker zijn en minder risico lopen op hart- en vaatziekten en niet hun bruine vet.”
Er moet ook nog meer helderheid komen over de duurtijd van de koudetraining die nodig is om bruin vetweefsel te kweken. De Leidse studie zal alvast de vraag beantwoorden of dagelijks anderhalve minuut koud douchen voldoende is om winst te boeken voor de gezondheid.
Veel vragen die nog beantwoord moeten worden, dus. Maar we hoeven van Kooijman niet op het laatste wetenschappelijke bewijs rond koude en bruin vetweefsel te wachten om koud te douchen of af en toe in koud water te springen. “Koude doet veel meer dan je bruin vet te activeren. Koude onderdrukt bijvoorbeeld ontstekingsreacties in het lichaam. Je wordt niet ziek van de koude. Integendeel.”
via De Standaard
December 13, 2024 at 04:48AM
No comments:
Post a Comment