Hoeveel natuur heeft mijn gemeente? En is dat meer of minder dan elders? Iedereen kan het nagaan op een online databank , die de vijf Vlaamse provinciebesturen samen hebben uitgewerkt. Zij brachten de bestaande gegevens van andere instanties op één plek samen.
Dat levert inzichtelijke kaarten op. Het oosten van Vlaanderen heeft behoorlijk wat natuur, het westen veel minder (zie kaart). Limburg gaat er prat op dat 24,1 procent van zijn oppervlakte een natuurbestemming heeft, West-Vlaanderen moet het stellen met 6,9 procent. Ter vergelijking: het Vlaamse gemiddelde is 15,6 procent.
Alles wat als natuur afgebakend is, werd meegerekend. Het gaat niet alleen om bos, maar ook om heide, graslanden, moerassen. Niet alles is ecologische ‘topnatuur’: ook bufferzones, parken en speelbossen tellen mee.
Oorlog
Op de lijst van gemeenten met erg weinig natuur staan opvallend veel gemeenten in de Westhoek. Als we piepkleine gemeenten (Herstappe, Mesen) buiten beschouwing laten, scoort Langemark-Poelkapelle het laagst in Vlaanderen: een luttele 0,1 procent van de oppervlakte mag je er natuur noemen. Ook naburige gemeenten als Alveringem en Kortemark vergaren nog geen procent natuur.
Dat is opmerkelijk, want het gaat om dunbevolkte, landelijke gemeenten: wie erdoor rijdt zal een ‘groene’ omgeving ervaren. “Dat lage cijfer verbaast mij niet,” zegt Lieven Vanbelleghem, burgemeester van Langemark-Poelkapelle, in een telefonische reactie. “Want het klopt dat wij vooral een landbouwgemeente zijn. Je vindt hier dus veel akkers en weilanden voor de veeteelt.”
Meerdaalwoud, Heverleebos. — © Kristof Vadino
Het enige bos is van Defensie, de ontmijningsdienst Dovo huist er. En van explosies gesproken: er is een historische reden voor de ontbrekende natuur in deze en andere gemeenten in de Westhoek. Vanbelleghem: “Het wapengeweld van de Eerste Wereldoorlog heeft het weinige bos dat er was vernietigd. Dat is nadien ook akkerland geworden.”
Nationale parken
De slechte landelijke score staat in schril contrast met die van sommige steden: zo laat Gent 14,6 procent optekenen en Antwerpen 15,6 procent. In West-Vlaanderen moet Langemark-Poelkapelle Brugge (16,1) en Kortrijk (9,7) laten voorgaan.
Luc De Keersmaeker van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek werkte eerder mee aan het in kaart brengen van historisch landgebruik. Hoe verklaart hij de povere natuurbalans in landelijke dorpen?
“De best scorende gemeenten liggen nabij de nationale parken Hoge Kempen en Brabantse Wouden,” zegt de onderzoeker. “Oud-Heverlee en Hoeilaart, bijvoorbeeld, scoren hoog omdat er respectievelijk een stuk Meerdaalwoud en Zoniënwoud op hun grondgebied ligt. Het is niet de verdienste van die gemeenten dat ze zo veel natuur hebben.”
Een troef die de Westhoekgemeenten volgens De Keersmaeker wel hebben, is dat het landschap er nog intact is – de oorlogsschade niet te na gesproken. “Je zou er houtkanten kunnen aanleggen of op sommige akkers gericht beheer opzetten ten gunste van een vogel als de geelgors. Dat gebeurt al hier en daar. Er is dus potentieel, in zekere zin zelfs meer dan in pakweg Oud-Heverlee, waar de druk van de verstedelijking groter zal zijn.”
Herstel
De makers van de databank zijn ervan overtuigd dat dit een handig instrument wordt. “Hiermee kunnen lokale beleidmakers een gerichter en onderbouwder natuurbeleid voeren,” zegt Lennert Destadsbader, die er namens de provincie Vlaams-Brabant aan meewerkte. “Dat wordt de komende jaren heel relevant, want we moeten in Vlaanderen de veelbesproken Europese natuurherstelwet uitvoeren.” Ter herinnering: die wet legt lidstaten op 30 procent van hun aangetaste habitats te herstellen tegen 2030, tegen 2050 moet dat 90 procent zijn.
Destadsbader geeft het voorbeeld van de natte natuur, de zogenoemde wetlands. “Die is in de tweede helft van de 20ste eeuw met bijna driekwart geslonken in Vlaanderen. Onze tool kan inspiratie bieden om die in ere te herstellen.”
Of hekkensluiter Langemark-Poelkapelle plannen koestert om meer natuur te creëren? “Landbouw is belangrijk hier”, zegt Vanbelleghem. “We zijn niet van plan om vruchtbare agrarische grond om te zetten in natuur. Het vorige gemeentebestuur heeft wel twee hectare laten bebossen. Dat zit wellicht nog niet in de cijfers. We proberen wel te ontharden, maar dat zal het verschil niet maken, zeker?”
Houthulst, in de Westhoek. — © Fred Debrock
via De Standaard
January 20, 2025 at 05:39PM
No comments:
Post a Comment