Deze Vlamingen kochten een kerk: “Het leek een geschenk dat uit de hemel viel”
Tegen 1 juni moet elke Vlaamse gemeente een ‘kerkenbeleidsplan’ klaar hebben. Dat plan behelst de toekomstvisie voor alle parochiekerken: blijven ze geschikt voor erediensten of is een nieuwe invulling aan de orde? Willen de gemeentes leegstand en verloedering vermijden, dan ziet het ernaar uit dat er in veel gevallen naar de tweede optie geneigd zal worden. De leegloop van de katholieke kerk gaat namelijk razendsnel. Daar waar er op een willekeurige zondag in 2017 nog 286.393 deelnemers aan de eucharistie werden geteld, waren dat er in 2023 nog amper 167.360.
In eerste instantie kunnen eigenaars van kerken – veelal de gemeente, soms ook een kerkfabriek – kijken of een gedeeld gebruik interessant kan zijn. In dat geval worden religieuze activiteiten gecombineerd met andere invullingen. Komt een kerk helemaal niet meer voor religieuze activiteiten in aanmerking, dan is een ontwijding en een herbestemming aan de orde.
De afgelopen jaren werden in dat kader heel wat kerkgebouwen “aan de eredienst onttrokken”, zoals dat in het jargon heet. Tussen 2018 en 2023 gaat het om 159 kerken. Sommige daarvan worden verhuurd of in bruikleen gegeven aan andere geloofsgemeenschappen of maatschappelijke initiatieven. Andere worden te koop gezet. Maar dat blijkt vaak een moeilijk en lang proces te zijn. De prijs per vierkante meter valt doorgaans nochtans goed mee, de vraag is alleen: wat kun je ermee?
“Een kerk verkopen is iets aparts. Er zijn veel zaken waar je rekening mee moet houden”, klinkt het bij Mickey Bosschert. Ze weet waarover ze spreekt, want haar platform Reliplan heeft in Nederland een hand gehad in de verkoop van meer dan duizend kerkgebouwen. En ook in België heeft Reliplan al een tiental verkopen tot een goed einde gebracht. “In Nederland zitten we in dezelfde situatie als in België, alleen al een paar stappen verder. Bij jullie is er op dit moment nog te weinig kennis om die verkopen vlot te laten gebeuren. Er worden allerlei rapporten opgemaakt die dan in de praktijk uiteindelijk onmogelijk blijken.”
Een beschermde kerk mag inderdaad slechts beperkt worden vertimmerd en een overnemer moet ook steevast toestemming krijgen voor zijn plannen. Toch zijn er potentiële kopers in overvloed, zegt Bosschert. “We werken met een enorme database van kandidaten. Dat gaat over kerkgenootschappen, maatschappelijke initiatieven, bedrijven, ontwikkelaars, spelers uit de cultuursector en andere particulieren die zoeken naar een locatie voor woon/werk. Die proberen we te matchen aan het juiste project. De eerste twee vragen die daarbij van belang zijn: wat wil de kerkgemeenschap, want die moeten toestemming geven, en waar heeft de buurt nood aan?”
Filip Martin. — © Bahnmuller Frank
Een van de mensen die al een kerk kocht, is steenkapper Filip Martin (65). “Al minstens vijf jaar was ik op zoek naar een nieuw atelier”, zegt hij. “Ik heb onder meer op het punt gestaan om een oude brouwerij en een oude schrijnwerkerij te kopen, maar altijd bleek er ultiem toch iets aan te schelen.” Stilaan begon hij wanhopig te worden. De loods waar hij zijn atelier in had, was onteigend en een nieuwe locatie vinden bleek aartsmoeilijk.
“Tot ik in oktober plots een tip kreeg dat de kerk van Moortsele te koop stond, op amper enkele kilometers van mijn huis”, vertelt hij. “Ik ben er onmiddellijk naartoe gereden en nog voor ik binnen was geweest, dacht ik: ‘Dit is het’. Ik heb stante pede een mail gestuurd. Eerlijk gezegd was het ook stilaan dit of een tent in mijn tuin. (lacht) Het leek een geschenk dat uit de hemel kwam gevallen.”
De herbestemmingscommissie oordeelde dat Martins ambacht goed paste in het kerkgebouw – als steenkapper heeft hij ervaring met grafstenen en kerkmonumenten – en zijn bod van 160.000 euro werd vorige week aanvaard. “De deadline om een kandidatuur in te dienen was al twee keer verstreken, dus ik vreesde dat ik veel te laat zou zijn, maar uiteindelijk bleek ik de enige serieuze kandidaat. Eind deze maand krijg ik de sleutel.”
Het plan is om van de kerk niet alleen een werkruimte te maken, maar ook een plaats waar hij cursussen kan geven aan toekomstige steenkappers of waar tentoonstellingen over het ambacht worden gehouden. Al zal er voor het zover is, nog heel wat moeten gebeuren. “De kerk en haar inboedel is erkend als monument en dus volledig beschermd. Dat is deel van de magie, maar ook van de moeilijkheid. Ik mag er niets aan veranderen. Ik ga in de kerk een ‘box-in-box’ plaatsen, een soort van rollende doos waar ik het zware kap- en slijpwerk zal doen, zodat het stof niet op het orgel kan terechtkomen. Er moeten ook investeringen gebeuren in de elektriciteit, het sanitair en vooral de verwarming. Om het orgel te beschermen, moet het hier bijvoorbeeld altijd een minimumtemperatuur van 8 graden zijn.”
Jennifer Kesteleyn. — © Frederiek Vande Velde
Vijf jaar geleden, in volle coronacrisis, besloot Jennifer Kesteleyn (40) om haar carrière over een andere boeg te gooien. Ze gaf haar job als fotografe op en startte een woonwinkel in Gent: Wunderkammer. De charmante winkel viel meteen in de smaak bij de Gentenaars. Maar een jaar geleden volgde slecht nieuws: het gebouw waar haar winkel in gevestigd was, werd verkocht en de nieuwe eigenaar wilde de handelsruimte fel inperken.
“Ik wilde niet weg, maar kon niet anders”, vertelt Kesteleyn. In haar zoektocht naar een plek die dezelfde charme kon voorleggen, stootte ze op de Sint-Theresia van Avilakerk in de Gentse wijk Muide. “Ze stond gewoon op Immoweb en ik was meteen enthousiast. De oppervlakte, de lichtinval, de vibe … Later leerde ik nog dat de patroonheilige van de kerk een vrouw met humor en ballen was. Voor mij was dat een extra teken dat ik juist zat.”
De koop rond krijgen had wel wat voeten in de aarde – “mijn businessplan moest volledig op punt staan” – maar in september van vorig jaar werd de akte dan toch ondertekend. “Sinds 6 december ontvang ik hier klanten. Het is de max. Ik heb 680 vierkante meter oppervlakte, bijna dubbel zo veel als in het vorige pand, waardoor mijn spullen veel beter tot hun recht komen. Het enige nadeel is dat het hier koud is: momenteel drie graden.”
Binnenkort zal de winkel noodgedwongen wel eventjes dicht moeten. “Ik ben van plan om ook in de kerk te gaan wonen, dus er moet nog een woongedeelte gebouwd worden. De vorige eigenaar, ook een particulier, had toevallig al poutrellen gestoken, dus ik kan daar perfect op verder bouwen. De bedoeling is om twee verdiepen boven de showroom te maken.”Wie benieuwd is naar de vorderingen, kan altijd op de Instagrampagina van Wunderkammer terecht. Daar deelt Jennifer regelmatig updates over haar winkel. “Maf om te zien hoe gefascineerd mensen hierover zijn. Zodra ik een scheet over die kerk online zet, krijg ik massa’s likes.”
Bart Noël (rechts) met zijn zoon Kenzo, kort na de aankoop van de Heilig Hartkerk in Aalst. — © rr
Bart Noël (57) is een ondernemer in hart en nieren. Toen de Heilig Hartkerk in Aalst te koop kwam te staan, begon het dan ook al snel te kriebelen. “Ik ben opgegroeid in een sociale woonwijk vlak naast de kerk. Van alles heb ik daar meegemaakt: communies, overlijdens, trouwfeesten. Het is dus een heel grote dosis nostalgie die me overstag heeft doen gaan.”
Noël was wel niet de enige geïnteresseerde. “Mijn dossier om er een evenementenlocatie van te maken was eerst afgeketst, omdat ze liever wilden verkopen aan een Roemeense geloofsgemeenschap. Maar toen dat er uiteindelijk niet van kwam, hebben ze mij een jaar nadien teruggebeld met de vraag of ik nog interesse had. Ik ben toen naar Gent gegaan om het dekenaat te overtuigen.”
Maar nu loopt alles uitstekend. Een tweetal weken geleden was de Heilig Hartkerk zelfs het decor voor het gala van de Vlaamse Reus. Recordinternational Jan Vertonghen werd er door de Vlaamse Bond van Sportjournalisten- en fotografen in de bloemetjes gezet voor zijn carrière. “Dat was een van de highlights in ons bestaan”, zegt Noël. “Maar we hebben hier ook al schitterende voorstellingen en trouwfeesten georganiseerd.”
via De Standaard
January 24, 2025 at 03:44PM
No comments:
Post a Comment